حمایت از حقوق محیط زیست در پرتو قواعد فقهی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

چکیده

در روزگار ما،بشر در شرایطی قدم به هزارۀ سوم می‌گذارد که با چالش‌های زیادی در زمینۀ محیط زیست روبرو است. آهنگ ناموزون تخریب محیط زیست یک نگرانی جدی است.ابعاد این بحران تمام جهان را دربرگرفته و سبب دلهره‌ای ژرف‌تر شده است. شرایط کنونی ایجاب می‌کند که در تمام بخش‌های علمی وغیره اقدامات فوری صورت گیرد، زیرا حاکمیت و «سلطۀ انسان بر طبیعت» سبب مشکلاتی بعضاً درمان‌ناپذیر شده است.اگرچه بشر از ابتدا به اهمیت واحترام محیط زیست توجه داشته است، با پیشرفت علم و فناوری، طبیعت را مقهور خویش ساخت و با تغییری بنیادین در نگرش به محیط زیست، راه تسلط و بهره‌کشی روز‌افزون از طبیعت را هموار کرد. پس از انقلاب صنعتی و با بروز مشکلات و معضلاتی که معلول استفاده از تکنولوژی است، محیط زیست به طور گسترده‌ای مورد توجه واقع شد، تا آنجا که حفاظت از آن و جلوگیری از آلودگی آن یکی از مهم‌ترین مسائل اواخر قرن بیستم به شمار می‌آید. از طرفی از  دیدگاه اسلام، حفظ طبیعت و تخریب نکردن آن یک وظیفۀ الهی، و آسیب به آن با توجه به منابع فقهی واصول و قواعد آن، موجب خسارت است. از این رو در این نوشتار سعی شده است، حمایت از محیط زیست با توجه به قواعد فقهی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Basis Of Keeping Nature Law By Effects Of Jural Rules

نویسندگان [English]

  • Alireza Emam dadi
  • Mahdi Saghafi
چکیده [English]

 
In our period , human steps to the third miliary in terms that contacts with a lot of problems about environment. unequal process of environment destruction, converts to an actual anxiety. dimension of this tension, encompasses the whole of the world and causes a deep presentiment. modern terms necessitates to form immediate proceedings in the all of science parts and etc. because government and human ascendancy of nature cazuses incurable problems.
However, human attended to emphasising and regarding of environment uppermost; but with  improvement of science and technology, human subdued the nature from himself and with a basic change in sight of nature, aggraded the way of domination and putting upon the nature. after of the industrial revolution and with accessioning the problems that is effected of using technology, the environment lionized widely, inasmuch as protection of environment and inhibition from destruction is one of the most important problems in 20th century. at the other hand, in islamic sight, protecting the environment is looked as a godly duty and destroying it causes reliefing the damage, as for jural resource and elements of it. therefore; in this research we tried to focus on protecting environmant as for jural rules.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environment law
  • damage
  • guarantee
  • jural rule
  • Responsibility
[1]- امامی، سید حسن ، 1363، حقوق مدنی، ج 1 ، چاپ چهارم، تهران، کتابفروشی اسلامی.
2-اسکینی، ربیعا، 1371، مباحثی از حقوق تجارت بین الملل، چاپ اول، تهران،  نشر دانش امروز.
3- ، باقری زرین قبائی ، حسین، 1392 ، ضمانتهای کیفری زیست‌محیطی در نظام حقوقی ایران و انگلستان، چاپ اول، تهران، انتشارات خرسندی.
4- تقی زاده ، ابراهیم و سید احمد علی هاشمی ،1391 ،مسئولیت مدنی( ضمان قهری) ، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
5- جوادی آملی، عبدالله ،1388 ، اسلام و محیط زیست ، چاپ اول ، قم ، مرکز نشر اسراء .
6- ره پیک، حسن ، 1388، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌ها، چاپ دوم، تهران، انتشارات خرسندی.
7-طباطبایی،محمدحسین،1374 ،تفسیر المیزان،جلد 8، ترجمۀ محمدباقر موسوی،چاپ چهارم،قم، دفتر انتشارات اسلامی.
8- ،عمید زنجانی، عباسعلی، 1382، موجبات ضمان، تهران، چاپ اول، نشر میزان.
9- قاسمی، ناصر ، 1384، حقوق کیفری محیط زیست(مطالعه تطبیقی در حقوق ملی و بین المللی)، چاپ دوم، تهران، انتشارات جمال الحق.
10- کاتوزیان، ناصر ، 1369، ضمان قهری مسئولیت مدنی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11- محقق داماد، سید مصطفی، 1383 ، قواعد فقه بخش مدنی(مالکیت و مسئولیت)، چاپ هیجدهم، تهران، انتشارات علوم اسلامی.
12- موسوی بجنوردی ، محمد ،1387،  قواعد فقهیه، جلد 1، چاپ دوم ، تهران، انتشارات مجد.
13- محمدی، ابوالحسن،1387 ، قواعد فقه ، چاپ دهم، تهران،  انتشارات کتابخانه ملی ایران.
14- مشایخی، قدرت الله ، 1378 ، قاعده های فقهی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
15- انتظاری، علیرضا و سید مصطفی محقق داماد، تابستان1391 ،نقش قواعد فقه اتلاف و تسبیب در مسئولیت مدنی زیست‌محیطی، فصلنامۀ مطالعات اسلامی فقه و اصول، شماره پیاپی 89 ، صص 56 – 48.
16- امیدی، جلیل و فرهاد یوسفی پور، بهار و تابستان 93 ، موقعیت و مبانی ارزش گذاری محیط زیست و لزوم مقابله با آلاینده‌ها در فقه اسلام ، مجلۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 6، شماره 10،  صص 14 و 13.
17-تاریمرادی، احسان و محمد تقی فخعلی، بهار 1385 ،مبانی و احکام فقهی محیط زیست، فصلنامۀ مطالعات اسلامی،شمارۀ 71 ، صص54-53.
18-  خوئینی،غفورو همایون رضائی نژاد،1390، مصلحت ومسائل نوظهور حقوق، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی،شماره33، ص10.
19-خزایی، فوزیه، اسلام و محیط زیست، http://www.iri.dte.ir
20- دفتر تبلیغات اسلامی، فقه محیط زیست،مجلۀ فقه، شمارۀ 59http://www.wiki feqh.ir
21- عابدی سروستانی، احمد و دیگران،1386«ماهیت ودیدگاههای اخلاق زیست‌محیطی با تأکید بر دیدگاه اسلامی»، فصلنامه اخلاق درعلوم وفناوری ،سال دوم، شماره های 2و1 ،ص61.
22- فهیمی عزیز الله و علی عرب زاده، بهار و تابستان 91، مبانی فقهی حقوق محیط زیست، پژوهش نامۀ حقوق اسلامی ، سال سیزدهم ، شمارۀ اول، ص 193.
23- فهیمی عزیز الله وعلی مشهدی ،بهار1390، فقه شیعه وتحول در مبانی مسئولیت مدنی زیست‌محیطی،فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق وعلوم سیاسی،دورۀ41، شمارۀ ،1صص324-323.
24- کوشکی، غلامحسین، چالشهای نظام کیفری ایران در حوزه جرایم زیست‌محیطی، فصلنامۀ اطلاع رسانی حقوق http://www.lri.ir.
25-کاتوزیان ناصر و مهدی انصاری،تابستان 1387 ،مسئولیت ناشی از خسارت های زیست‌محیطی، فصلنامۀ حقوق،مجله حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورۀ 38، شمارۀ 2،ص289 .
26- ،هنری، مرتضی تابستان 1362 ، « محیط زیست و توسعه» ، مجلۀ محیط زیست، شمارۀ سوم، ،ص18.
27- پناهی بروجردی، زهرا ، 1389 ، قاعدل مصلحت و قاعدۀ عدالت ورابطه آنها در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، قم، دانشگاه تهران، مجتمع آموزش عالی قم.